PORTRET
Tylko filmowy dokument potrafi pokazać człowieka w całej prawdzie. Potrafi uchwycić niepowtarzalną osobowość , twarz i charakter, wpisać w środowisko. Portret na ekranie w kamerach twórców WFDiF bywa zarówno opisem wyjątkowej indywidualności , jak i szerokim dokumentem społecznym, wizerunkiem zbiorowości i świadectwem historycznej chwili. To uczniowie dojrzewający życiowo w Szkole podstawowej Tomasza Zygadły, niezwykli artyści , tacy jak Mistrz Nikifor w filmie Jana Łomnickiego czy Xawery Dunikowski w Idę do słońca Andrzeja Wajdy, także piękne baletnice zmagające się z problemem wieku w filmie Siedem kobiet Krzysztofa Kieślowskiego. Nie brakuje ludzi pracy, takich jak górale. którzy w znojnym, codziennym trudzie uprawiają Chyłe pola w filmie Władysława Ślesickiego. Są też kombinatorzy, tacy jak Konsul i inni, który ironicznie opowiada o sobie w filmie Krzysztofa Gradowskiego. To także zasługujący na uwagę przejaw czasów . Mieszczą się w dziale "Portrety" dokumenty epickie i liryczne, publicystyczne i historyczne, a wśród nich są dzieła największych twórców jacy pracowali w WFDiF.SPORT
Dokument sportowy to film o wysiłku. Indywidualnym i zespołowym. To nie są sprawozdania z zawodów ale dynamiczne relacje z pokonywania przeszkód. Przekraczać trzeba możliwości organizmu, zmęczenie mięśni, zmęczenie psychiczne. Pokonywać przestrzeń, dystans w biegu, opór przeciwnika , niedostępność górskiej ściany. Sportowe dokumenty należą do najpiękniejszych filmów zrealizowanych w WFDiF.
MIASTO
Temat, który pociąga każdego dokumentalistę. Niesie wiele wątków. Film o mieście to ukazany na ekranie w dynamicznych obrazach rytm miejskiego życia, dzień dzisiejszy ale i historia, często bolesna i dramatyczna. W filmie o mieście zaobserwować można wszystko , co składa się na odmienność i specyfikę "miastowego" życia. Ten bogaty rozdział w dorobku WFDiF rozpoczyna okaleczony przez działającą niegdyś ideologiczna cenzurę , a mimo to wciąż interesujący reportaż o życiu w gruzach zniszczonej wojną Warszawy - Ulica Brzozowa Stanisława Różewicza i Wojciecha J Hasa. Wśród tematów "warszawskich" zwraca uwagę Niedzielny poranek Andrzeja Munka, zabawny obrazek z jazdy autobusem po ulicach stolicy. Nie mogło też zabraknąć lirycznego obrazu starego Krakowa (Moje miasto Wojciecha J.Hasa) i - prawem kontrastu - małego, powiatowego miasteczka, które ożywa w dniu przejazdu kolarzy słynnego wyścigu Warszawa-Berlin -Praga (Jubileuszowy Jana Łomnickiego). Miasto to bogaty temat!
WIEŚ
Trzy klasyczne już filmy, filmy szczególne, charakterystyczne dla stylu WFDiF. To nie są reportaże. To próby poetyckiej syntezy, w której temat wsi pozwala dotknąć uniwersalnych wątków życiowego dojrzewania i przemiany. Władysław Ślesicki w swoich słynnych, nagradzanych w świecie filmach ukazuje dorastanie młodego flisaka (Płyną tratwy) i wiejskie życie w ścisłej łączności z naturą (Rodzina człowiecza), natomiast Grzegorz Skurski w reportażu Wieś Godki 1986 portretuje w balladowym rytmie rolniczą codzienność, która wtedy już odchodziła do przeszłości.INSTYTUCJA
Nie jest łatwo przekazać w filmie nudę biurokratycznego obrządku, który panował, ale zdarza się, że i dziś panuje, w urzędach. Wypełnianie papierów, żądanie wciąż nowych dokumentów, inwentaryzacja i odkładanie ad acta... Pozornie nie ma w tym nic filmowego ale Krzysztof Kieślowski w Refrenie czy Marcel Łoziński w Filmie Nr 1650 umieli te czynności pokazać w sposób fascynujący. A debiutująca Maria Zmarz-Koczanowicz dodała w swoim reportażu Każdy wie, to za kim stoi istotne uzupełnienie: obraz niekończących się kolejek pokornych interesantów.OBYCZAJE
Któż, jak nie dokumentaliści są najbardziej bystrymi kronikarzami obyczajów? W dorobku WFDiF znaczące miejsce zajmują filmy Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego - przede wszystkim niezapomniana w swoim dramatyzmie Pamiątka z Kalwarii, zapis pielgrzymki i inscenizacji Drogi Krzyżowej w Kalwarii Zebrzydowskiej. Ale są też dokumenty lżejsze w tonie - jak kapitalne obserwacje graczy obstawiających konne wyścigi w Typach na dziś. Tego rodzaju filmy to w pełnym tego słowa znaczeniu dokumenty społecznych zachowań, zapis zachowań często podpatrywanych z ukrycia i dlatego aż wstydliwie prawdziwych. Czy można dziś jeszcze spotkać takich wędrownych handlarzy zachwalających kwieciście i z werwą swoje towary jak ci z Jarmarku cudów Jerzego Hoffmana?NATURA
Kamera filmowa pozwala cieszyć się pięknem natury. I nie jest ważne, czy są to wysmakowane w odcieniach zdjęcia czarno-białe, czy kolorowe, oszałamiające bogatą skalą barw. Surowe piękno krajobrazu augustowskich jezior otacza bohatera filmu Płyną tratwy Władysława Ślesickiego, wśród nieskażonych łąk hasają swobodnie konie arabskie w filmie Araby Zbigniewa Raplewskiego. Po swojemu, nieporadnie i zabawnie odkrywa piękno natury Bobek Kobiela w jedynym dokumencie komediowego reżysera Stanisława Barei Trochę słońca , zrealizowanym dla WFD . Ale natura potrafi być nie tylko piękna i przyjazna. Bywa groźna i niszcząca, co ukazuje słynna Powódź Jerzego Bossaka i Władysława Kaźmierczaka. Natura - temat niewyczerpany...MUZYKA
Mówi się słusznie, że może być bohaterem filmu . Każda muzyka - popularna, poważna czy eksperymentalna - nabiera dzięki obrazowi dodatkowej siły wyrazu. Równie ciekawi są ludzie, który muzykę uprawiają, uchwyceni w chwili bezpośredniego kontaktu ze sztuką dźwięku. Na zawsze wpisuje się w pamięć stary dyrygent orkiestry tramwajarzy z klasycznego już filmu Kazimierza Karabasza Muzykanci, ale także weseli muzycy jazzowi , którzy nawet w czasie zakopiańskiego urlopu nie rozstaja się ze swoimi instrumentami w Jazz Camping Bogusława Rybczyńskiego, młody Czesław Niemen przedstawiający swoją filozofię w Sukcesie Marka Piwowskiego czy wrażliwa dziewczynka, którą muzyka dosłownie osacza w czasie Spacerku staromiejskiego, sfilmowanego przez Andrzeja Munka. Tych filmów jest wiele, a wszystkie wciąż zaskakują odkrywczością.PRACA
Dokumentaliści WFDiF umieli wchodzić z kamerą w miejsca pracy tak, aby nie zakłócać jej rytmu. Potrafią nieporównanie ukazać piękno pracy fizycznej, jej precyzję i doskonałość rezultatów. Dziewięć minut filmu Jana Łomnickiego Narodziny statku jest syntezą ogromnego wysiłku wielu zespołów ludzkich, anonimowych robotników, zawartą w dynamicznym obrazie wodowania wielkiego statku. Ale tematem dokumentów jest też codzienność i trud pracy ludzi wielu zawodów, filmowanych z sympatią, ale czasem też ironicznie. To może być samotny rzemieślnik o niełatwym życiu -Stolarz z filmu Wojciecha Wiszniewskiego, artyści cyrkowi podpatrywani poza areną przez Kazimierza Karabasza w Ludziach w drodze , pokazani satyrycznie krawcy z dużego zakładu w filmie Wszyscy dla wszystkich Pawła Kędzierskiego i Leszka Tarnowskiego czy zespół wielu pracowników tworzących skomplikowaną strukturę hotelowego zaplecza z filmu Moje miejsce Marcela Łozińskiego. Ludzka praca to podstawowy temat dla dokumentalisty, temat, który nigdy nie zostanie wyczerpany.HISTORIA
Dokumentalistów nazywa się kronikarzami historii. Ich kamery towarzyszą często ważnym wydarzeniom historycznym. Zapisują fakty o historycznym znaczeniu , takie jak katastrofalna powódź zalewająca południe Polski w 1947 roku, utrwalona w słynnej Powodzi Jerzego Bossaka i Wacława Kaźmierczaka. Świadectwem zmieniającej się historii są obrazy pierwszomajowego pochodu w kolejnych latach, aż po pochód "Solidarności" w filmie Dokąd Pawła Kędzierskiego. Ale dokumentaliści zapisują też drobne wydarzenia, w których odbijają się historyczne zmiany jakim ulega życie zwykłych ludzi. Ostatnie spojrzenie na przeznaczoną do rozbiórki warszawską kamienicę czynszową jest treścią poetyckiego filmu Tomasza Zygadły W tym miejscu, a Andrzej Titkow słucha w filmie Ławka przypadkowo spotykających się ludzi, którzy rozmawiają o swojej codzienności. Zwyczajnie, ale to przecież także komentarz historyczny!Autor: Andrzej Kołodyński
Krytyk filmowy, doktor filmoznawstwa, od 1994 roku redaktor naczelny miesięcznika „Kino”. Jako dziennikarz i krytyk pracował w tygodniku "Film" gdzie kierował działem zagranicznym. Publikuje w licznych czasopismach, jest autorem książek oraz haseł encyklopedycznych, tłumaczem książek filmowych i beletrystycznych, redaktorem wydań zbiorowych. Od 2011 obejmuje funkcję rektora Warszawskiej Szkoły Filmowej. Wykłada miedzy innymi na Uniwersytecie Warszawskim, w Warszawskiej Szkole Filmowej oraz w Akademii Filmu i TV.